Монголын төр засаг мань хоёр гэж шарталтын гүн хордлогоноосоо гарах нь бүү хэл “чөтгөрийн тойрогт” орчихсон хоёр үхэж хэвтсэн юмнууд байна аа. Өөрийнхөө шартсан үедээ гаргадаг үйлдлүүдээ хожим нь зүхэж хэвтэхдээ өөриймсүүлж Засаг төртэйгөө жиших үе олон л доо.
Би болвоос омогшиж, хөөрч дарьваад нэг ууна. Өөрийнхөө одоо байгаад гутраад нэг ууна. Уусныхаа маргааш шартана гэж найгүй. Шараа ёс юм шиг тайлна. Өглөө дэлгүүр онгоймогц Хараагаар “хөөрөглөдөг” маань миний сүүлийн хэдхэн жилд өөрт хэвшүүлсэн хамгийн жигшмээр дадал. Гэхдээ энэнээсээ больж чаддаггүй нь тоогүй. Үнэндээ ч хоолой зүсэн, ходоод шатаан орсны дараах эхний хоёр цагт ч сайхан л байдаг. Тэр хоёр цагийн хугацаанд ажил төрөлдөө амжаад оччихно. Нэн тэргүүний хийх ажлуудаа амжуулчихна. Тэгэж байтал өнөөх шидэт ерөндөгийн маань үйлчилгээ дуусчихна. Дотор муухайрч, толгой салчих гэж байгаа аятай өвдөж, ажлын бүтээмж унаад ирнэ. Тэр үед яах вэ дээ өнөө сурсан зангаараа ажлын доод дэлгүүр харайлгаж кассных нь дэргэд зогсож байгаад хөөрөглөчихнө. Дэлгүүрийн эгч миний тэр үйлдлийг бүр мэддэг. Үглэнэ, зөвлөнө, аргадна. Гэхдээ л зарна. Энэ л дүр зураг давтагдах бүрт Монгол Улсын 26 дахь Ерөнхий сайд Сү.Батболдын амьдралдаа хэлсэн ганц үнэн үг “ӨРИЙГ ӨРӨӨР ДАРАХ НЬ, АРХИАР ШАРАА ТАЙЛАХТАЙ АДИЛ” шууд л зурсхийн орж ирнэ шүү дээ. Мөн ч сайхан үг шүү. Тийм адгийн хувалзаас ийм час хийсэн үг амнаас нь унасан гээд бодохоор хорвоо бас л тохуутай шүү. Энэ үгээрээ архичин мань муугаа ниргээд ч байх шиг. Нөгөө талаар нам засгийг нидрээд ч байх шиг… Ингээд бодохоор манай нам төр бид хоёр нэг завин дээр амь дүйж яваа хоёр шиг ямар элгэмсүү мэдрэмж төрүүлдэг гээч!
Үнэн хэрэгтээ миний шараа тайлах процесс ажлын доод дэлгүүрт хөөрөглөөд өндөрлөдөг бол сайхан л байна. Үдийн цайны цагийг арай гэж эхлүүлээд ажлын хаалга савж гараад гурван өдөр дор хаяж ирдэггүй дүүрчихсэн архичин л даа би. Харьж хэвтэж амрахын түмэн хүсэлд автсан би гэж амьтан арай царай харьж ирээд гэрийн доод дэлгүүрээс 0,33-ын архи авч орж ирээд уугаад тасарчихдаг юм байгаа биз дээ. Тэрний маргааш нь, тэрний цаад өдөр, бүр цаад өдөр нь ажил төрөл гэж саналтгүй амиа яах вэ гэсэн чичирч хэвтсэн өгөр толгой гурван өдрийг барах гэж үзэж тарна. Гурван өдрийн турш салгалж чичирсээр доод дэлгүүрээс 100 мл, 200 мл, 330 мл гээд л зээл тавина. Эрх биш нэг ЗАНГИАТАЙ АРХИЧИН юм болохоор надад итгээд зээл өгнө. Худалдагч охин заримдаа “ӨРИЙН ТААЗ” хэтэрч буйг сануулна. Харин би босгож байгаа “Хараа бонд”, “Хөөрөг бонд”, “Домч бор бонд”-доо зээлийн баталгаа гаргаж “эхнэрийн царцаасан” миний интернет банкинд хэдэн төгрөгний үлдэгдэл байгааг харуулна. Яагаад бүрэн төлөлт хийж чадахгүй байгаа “геополитикийн” нөхцөл байдлаа тайлбарлах нь бий. Зээл тавьж авсан өнөө юмаа лифтээр өгсөж байхдаа гударч байхдаа өөрийгөө зүхнэ.
Өөртөө: “Шараа архиар ингээд тайлаад явбал нэг л чи үхнэ дээ гэж хэлнэ.
Өөдөөс дотор хүн: “Харин ч тайлаагүйгээсээ зүрх нь хаагдсан нь олон шүү” гэж нөгөө л үгээ хэлж ам таглана.
Энэ л үед эвдэрсэн эх орноо, эвий муу ард түмнээ, эвээ олохгүй мунгинаа засаг төрөө эрхгүй бодно. Өмөөрнө, зөвтгөнө. Ний нуугүй хэлэхэд ИНФАРКТ БОЛЧИХГҮЙН ТУЛД БИ ШАРАА ТАЙЛАХААС ӨӨР ЯАХ ВЭ ДЭЭ? ДЕФОЛТ ЗАРЛАХГҮЙН ТУЛД ЗАСАГ ӨРӨӨ ӨРӨӨР ДАРАХААС ӨӨР ЯАХ ВЭ ДЭЭ? энэ мэтээр заримдаа Засгийн газраа хачин их ойлгоно шүү дээ. Арга ч үгүй биздээ шартсан улс нэгнийхээ зовлонг хэн хүнээс илүү ойлгодог хойно.
Өр зээл, шарталтаар ингээд асуудал шийдэгдэхгүй ээ. Ар гэрийн ард түмэн болсон үр хүүхдүүд маань аавыгаа уугаад байхаар уурлаж эхэлнэ. Аавдаа үнсүүлэх нь битгий хэл тойрч зугатна. Аавын сөрөг хүчин болсон ээждээ надаас илүү хайртай гэдгээ илэрхийлнэ. Ажлаа тасдаад өдрийн цагаар уусныг орой ирэхэд нь ховлоно л гэнэ. Ацан шалаанд орсон би гэж согтуу дахиад л дэлгүүрийн хаалга татна. Өнөө царцсан дансны хуулгаа үзүүлэн ам өчиг тавин байж тор дүүрэн чихэр, ундаа авна. Уг нь сахрын агууламж ихтэй ундаа, транс тостой чипс, бас бус амттанууд миний хүүхдүүдийн эрүүл мэндэд муу гэдгийг мэдсээр байж амыг нь хамхиж, аргалахын тулд хүссэн юмыг нь өгөхөөс өөр яалтай. Тиймхэн зүйлд хууртаж буйгаа хөөрхий үрс минь ойлгохгүй л хаалга онгойход баярлаад гүйгээд ирэхийг нь яана.
Орой нь эхнэр ирнэ ээ. Зүй ёсны шаардлагууд тавина. Хатуу хариуцлага тооцох тухай хэдэнтээ сануулна. Хамгийн их айлгадаг нь “Нэг мөсөн зайл”, “Тэр чигтээ сал”, “Шүүх цагдаад өгнө” эдгээр үгс. Хүний хань болсон хойно тэгсгээд намжина. Гэхдээ л миний дотор энэ янзаараа бахь байдгаараа ингэж дампуу үргэлжилбэл би гэж хүн нэг мөсөн арчигдана, нэг мөсөн зайлна гэдгээ маш сайн мэдэрдэг. Тэр бүртээ өөрийгөө хараана, зүхнэ гутарна. Үе, үе ингэж явахаар амиа хорломоор санагдана. Гэхдээ дотоод сэтгэлдээ өрнөж буйг ч, гэр орны уур амьсгалаа ч гадаад орчинд харуулахыг хүсдэггүй дүр исгэсэн муухай зан надад бий. Фэйсбүүкдээ гэр бүлээрээ авхуулсан хуучны зургуудаа сторидоно. Уншиж байсан номоосоо эшлэсэн онч мэргэн үгсээс пост хийнэ. Зангиа хослолтой алхаж байгаа сүржин зургаа ажлын цагаар оруулж попроно.
Шарталтаа гэтлэн өнгөрөөдөг миний “чөтгөрийн тойрог” нэг иймэрхүү л өнгөрдөг юм. Дусал тариа болсныхоо дараа хэсэгтээ хичээж явна. Тэгээд нэг л өдөр ямар чөтгөр нь өсгийнөөс хазав гэлтэй хальтарчихна. Тэгээд л өнөөх 5 өдөр маань дээр дурдсан дэс дарааллаараа эхэлнэ дээ хөөрхий…
НИЙТЛЭЛЧ Ө.ҮЛЭМЖТӨГС
